پیدایش بورس در ایران

اولین بورس در جهان در اوایل قرن هفدهم میلادی، در آمستردام هلند تأسیس شد وکمپانی هندشرقی نخستین شرکتی بود که سهام خود را، در بورس عرضه کرد.
در سال 1315 هجری شمسی مطالعات اولیه درباره پیدایش بورس در ایران انجام شد، آن زمان بانک ملی به همراه کارشناسان بلژیکی از جمله فردی به نام “ران لوترفلد” گزارشی را که شامل جزئیات اساسنامه بورس اوراق بهادار در ایران بود، منتشر کردند.
این طرح به دلیل شرایط آن زمان و به دلیل جنگ جهانی دوم تا سال 1341 متوقف ماند اما در سال 1341کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نماینده‌های دارایی، بازرگانی، بانک توسعه صنعت و معدن ایران تشکیل شد و توافق اولیه تاسیس بورس، تنظیم شد. در اواخر همان سال، هیئتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل این بورس برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و سرانجام در سال1345 قانون تشکیل بازراربورس اوراق بهادار تصویب و برای اجرا به بانک مرکزی ابلاغ شد. در ابتدا بورس اوراق بهادار فقط در اوراق بهادار شرکت‌ها و دولت‌ها خرید و فروش می‌کرد تا اینکه در بهمن ماه سال 1346 با انجام چندمعامله بر روی سهام بانک توسعه‌ صنعتی و معدنی که بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن زمان بود، رسماً فعالیت خود را آغاز کرد.
پیدایش بورس در ایران: درسال 1348 مردم برای کمک به رشد اقتصادی کشور و مشارکت در بازارهای مالی متقاضی دریافت سهام عدالت بودند، در پی این تقاضا دولت به کارمندان شرکت‌های بزرگ دولتی و خصوصی سهام اعطا کرد که موجب افزایش چشمگیر فعالیت بازارهای مالی درآن دوره شده بود، درآن سال‌ها افراد حقیقی و حقوقی با ارزش خالص دارایی‌های مرتبط با بورس اوراق بهادار در بازارهای مالی مشارکت می‌کردند.

پیدایش بورس در ایران: در سال ۱۳۵۷، تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده ۱۰۵ شرکت بوده که به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ تقلیل یافت. علت این امر، تملک بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی توسط دولت بوده است(در اثر ملی شدن بانک‌ها، بیمه و برخی صنایع کشور، تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته‌شده در بورس از آن خارج شدند) رکود بورس در طی هشت سال جنگ تحمیلی نیز از وقایع مهم محسوب می‌شود. نهایتا

در تاریخ اول آذر ۱۳۸۴ قانون جدید بازار اوراق بهادار مصوب مجلس شورای اسلامی شد که این قانون اصلی‌ترین قانون حاکم بر اوراق بهادار و بورس‌های ایران است. در این قانون سازمان کارگزاران بورس و اوراق بهادار تهران منحل شد و وظایف و اختیارات ضابطه‌گذاری و نظارتی آن به سازمان بورس و اوراق بهادار انتقال یافت و برخی از وظایف و اختیارات عملیاتی آن نیز به بورس ها انتقال پیدا کرد.

امروزه، چهار بازار بورسی در کشـور تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند:
·      بورس اوراق بهادار
·      فرابورس ایران
·      بورس کالای ایران
·       بورس انرژی ایران

بورس اوراق بهادار تهران که در آن، سهام شرکت‌ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت خریدوفروش می‌شود. فعالیت این بورس از ۱۵ بهمن ۱۳۴۶ شروع شده اما زمان تاسیس شرکت بورس اوراق بهادار تهران سال ۱۳۸۵ بوده است.

در فرابورس ایران سهام شرکت‌هایی که بنا به دلایلی موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمی‌شوند، مورد دادوستد قرار می‌گیرد. این بورس در مهرماه ۱۳۸۸ تشکیل شده است

بــورس کالای ایــران که در آن انــواع کالاهـا ماننــد محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی و قراردادهای آتی

سکه و… خریدوفروش می‌شود. این بورس از شهریورماه ۱۳۸۲ تحت عنوان بورس فلزات آغاز به کار کرد که نهایتا بعد ازتصویب قانون بازار اوراق بهادار از مهرماه ۱۳۸۶ آغاز به فعالیت کرد.

در نهایت بورس انرژی به‌تازگی تأسیس ‌شده و در آن، حامل‌های انرژی با محوریت برق، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حامل‌های انرژی، خرید و فروش شود. این بورس از سال ۱۳۹۱ فعالیت خود را شروع کرد.

منبع: دنیای اقتصاد