شبکه سوئیفت

شبکه سوئیفت چیست؟ حتما اسم سوئیفت و تاثیر تحریم‌های آن بر ایران و روند مبادلات خارجی کشور را بارها شنیده اید. در این مقاله قصد داریم با سوئیفت بیشتر آشنا شویم. پس در ادامه با صرافی روجا همراه باشید

شبکه سوئیفت چیست و چه کاربردی دارد؟همراه با گسترش هر لحظه تجارت در دنیا و حضور بانک ها به عنوان ابزاری برای این امر و مسئولیت ایجاد خدمات و تسهیلات مناسب تجار و سرعت بخشیدن هرچه بیشتر این مبادلات تجاری توسط بانک ها، شبکه سوئیفت به عنوان وسیله ای کارآمد و مفید قادراست پاسخگوی نیازهای بازار جهانی باشد و در مقایسه با سایر ابزارها انتخاب مناسبی است

سوئیفت که با کلمات اختصاری SWIFT شناخته می شود، در واقع مخفف Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication یا جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی است که این سیستم پس از اتمام جنگ جهانی دوم به سرعت شروع به رشد و شکوفایی کرد.

پس از جنگ جهانی دوم نیاز به چنین سیستم صدور حواله بین بانکی استاندارد شدیدا احساس می‌شد و در اوایل دهه ۱۹۶۰ نمایندگان بانک‌های بزرگ اروپایی و آمریکایی تصمیم گرفتند تا با روشی نوین تبادل پیام‌های بین بانکی را به صورتی طرح‌ریزی کنند که اتوماسیون سیستم بانکی بین‌المللی را به همراه داشته باشد.

پس از چهار سال و انجام کارهای قانونی و راه اندازی سوئیفت، سرانجام در سال 1971 با عضویت پانصد و هجده بانک رسما فعالیتش را آغاز کرد.

پس از برنامه‌ریزی‌های فراوانی که انجام شد، سوئیفت در ۱۹۷۳ میلادی طی یک تفاهم‌نامه بین ۲۳۹ بانک از پانزده کشور اروپایی و آمریکای شمالی در شهر بروکسل تاسیس شد. هدف از راه‌اندازی سوئیفت جایگزینی روش‌های ارتباطی غیر استاندارد در سطح بین‌المللی با یک روش استاندارد جهانی بود. البته این سیستم در همان سال آغاز به کار نکرد و پس از چند سال در ۱۹۷۷ میلادی با عضویت ۵۱۸ بانک از ۲۲ کشور با ارسال پنج هزار پیام در اولین روز راه‌اندازی شد.

سوئیفت مؤسسه غیر انتفاعی و یا تعاونی است که مالکیت آن تعلق به اعضایش که بانک ها هستند، دارد. این سازمان توسط اعضایش کنترل می گردد و جهت ایجاد هدفهای به اشتراک گذاشته شده همین اعضا بوجود آمده است. طبیعی است اعضا با پرداخت حقو عضویت های خود و هزینه های مربوط به تراکنش پیام ها، این سازمان را تغذیه می کنند. مدیریت این سیستم نیز به عهده اعضا می باشد.
انتخاب اعضای هیات مدیره سوئیفت که شامل بیست و پنج نفر است، بر اساس ماده 14 اساسنامه این شبکه، بانک هایی که عضو هستند انتخاب می نمایند. این استثنا هم وجود دارد که بانک های دارای بیش از یک و نیم درصد سهام، قادر خواهند بود یکی از اعضای هیات مدیره را انتخاب و معرفی نمایند.

چه افرادی می توانند از سوئیفت استفاده کنند؟
اولین مورد اعضا هستند که در ایران بانک ملی و بانک صادرات به عنوان سهامداران و عضو سوئیفت هستند.

دومین مورد اعضای فرعی به شمار می روند. شعبه خارج از کشور یک بانک عضو و یا ارگانی که بیشتر از نود درصد از سهامش برای عضو سوئیفت باشد در شبکه سوئیفت عضو فرعی محسوب می شوند.

مورد سوم شرکت کننده های سوئیفت هستند. این ها شامل عضوهای می شود که بانکی نیستند اما در یکی از شاخه های عملیاتهای بانکی فعالیت می کنند. مانند واسطه های بورس که در شاخته های مانند معاملات ارزی و سهام فعالیت می کنند.

این گونه عضوها از خدمات شبکه سوئیفت قادرند استفاده نمایند. اما کسانی که شرکت کننده محسوب می شوند تنها می توانند بر اساس تخصص خود یک مدل از پیام را دریافت و یا ارسال نمایند.

سوئیفت چگونه کار می کند؟
سوئیفت یک نقطه دسترسی یا SAP در اختیار هر کشور قرار می‌دهد تا به وسیله آن بتوانند به سیستم جهانی سوئیفت متصل شوند. نقطه دسترسی کشور ایران به سوئیفت هم در بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران واقع شده است. بانک‌های ایرانی از طریق خطوط به مرکز SAP در بانک مرکزی متصل می‌شوند و پیام‌ها از آنجا برای بانک‌های خارج از کشور فرستاده می‌شود. به وسیله این سیستم انجام معاملات ارزی در سطح جهانی بسیار سریع‌تر، مطمئن‌تر و کم هزینه‌تر قابل انجام است.

سوئیفت در واقع قالبی را ارائه می کند که به وسیله آن تراکنش‌های بین المللی بدون ایراد انجام می شود، به این صورت که هر گونه ارسال و دریافت پیام بین واحدهای بانکی داخل کشور و بانک‌های خارج از کشور از طریق سوئیفت انجام می‌شود.

برای صدور حواله سوئیفت، نیاز به کد سوئیفت دارید که تنها آن دسته از حساب‌های بانکی می‌توانند در سیستم سوئیفت، حواله ارزی دریافت و ارسال کنند که به سیستم سوئیفت متصل بوده و کد سوئیفت را از این موسسه غیر دولتی دریافت کرده باشند. سوئیفت کد یک کد ۱۱ رقمی است که برای انجام حواله ارزی باید علاوه بر اطلاعات شخصی دارنده حساب، این کد را هم در اختیار داشته باشید.
به این نکته توجه داشته باشید که تنها دانستن هشت بخش اول این کد جهت انجام حواله ارزی کفایت می‌کند و وارد کردن سه بخش نهایی سوئیفت که امری اختیاری است و چهار بخش ابتدایی کد سوئیفت بیانگر کد بانک حساب مقصد است و فقط از حروف لاتین تشکیل شده است.

دو بخش بعدی کد کشور مبدا حساب بانکی هستند که این دو بخش هم فقط از حروف لاتین تشکیل می‌شوند. بخش‌های هفتم و هشتم سوئیفت کد از حرف و عدد تشکیل شده و کد معرف موقعیت مکانی بانک مقصد است و در نهایت سه بخش نهایی این کد، معرف شعبه‌ بانک مقصد حواله هستند.

در جهت راحتی کار ارسال و دریافت پیام ها سوئیفت اقدام به تقسیم بندی پیام ها به گروه های ده گانه زیر نموده است. صفر تا نه گروه برای پیام ها تعریف شده است تا مجموعا سوئیفت ده گروه داشته باشد. گروه صفر برای پیام ها سیستمی و باقی نه مورد پیام های حاوی موضوعات مالی و ارزی خواهد بود. در سیستم سوئیفت چند گروه پیام مالی ردوبدل می شود که این پیام ها به ترتیب عبارتند از 🙂 گروه صفر حاوی پیام های سیستمی بین کاربران و سوئیفت می باشد.

۱) گروه اول برای پیام هایی همچون انتقال پول بین حساب، دستور پرداخت یا عدم پرداخت چک می باشد.
۲) گروه دوم شامل انتقال ارز بین حساب های گوناگون یک بانک و یا بانک ها است.
۳) گروه سوم تاییدیه های مالی را در بر می گیرد.
۴) گروه چهار وصولی ها را نمایش می دهد.
۵) گروه پنج برای نمایش میزان سهام و اوراق قرضه اختصاص دارد.
۶) گروه ششم مختص معاملاتی چون فلزات با ارزش و وام ها می باشد.
۷) گروه هفتم : ضمانت نامه ها و اسناد های اعتباری به وسیله این گروه مشخص هستند.
۸) گروه هشتم تراولر چک را بیان خواهد داشت.
مزایا استفاده از سوئیفت :
باتوجه به رونق گرفتن مبادلات بین ایران و کشورهای خارجی و نیاز به نقل و انتقالات ارزی ایران با دیگر کشور های همسایه و اروپایی، مزایای استفاده از سوئیفت نیز آشکارتر شده است.

شاید مهم ترین ویژگی های سوئیفت را در زمینه نقل و انتقالات بانکی بتوان به استاندارد بودن، قابلیت اطمینان، امنیت، سرعت، کاهش هزینه‌ها، تسویه سریع و هم زمان حساب‌ها اشاره کرد که در ادامه بشرح آن می پردازیم.**

با وجود چنین مزایایی و البته امنیت بسیار بالا در سیستم سوئیفت، این سیستم یکی از بهترین سیستم‌ها برای انجام حواله‌های ارزی و انتقال پول در خارج از کشور است. در حال حاضر روش‌های جایگزین دیگری هم برای صدور و ارسال حواله ارزی جهت انتقال پول به خارج از کشور مثل وسترن یونیون هم وجود دارند که هر کدام از آن‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند.

شرایط سوئیفت و استفاده از آن در ایران

قرار بود در سال ۱۳۶۴ بانک‌های ایرانی در سوئیفت عضو شوند. اما با توجه به جنگ تحمیلی و مشکلات آن زمان این کار محقق نشد و چندین سال بعد از آن یعنی در سال ۱۳۷۱ پس از کشمکش های فراوان بالاخره بانک مرکزی به همراه پنج بانک تجاری صادرات، ملی، تجارت، ملت و سپه به عضویت سیستم جهانی سوئیفت درآمدند و به صورت رسمی متصل شدند.

اما این عضویت به چند سال بیشتر نکشید که با بالا گرفتن اختلاف نظرها و تحریم‌های سیاسی اروپا و آمریکا علیه ایران در زمینه مسائل هسته‌ای کشور در اسفند سال ۱۳۹۰ ارتباط رسمی بانک مرکزی با سیستم SWIFT قطع شد و همین امر باعث شد تا بانک‌های ایرانی برای مراودات و مبادلات تجاری خود از روش های غیر رسمی و با استفاده از بانک‌های واسط در کشور های دیگر مثل ترکیه و امارات به انتقال پول بپردازند که این کار علاوه بر متحمل شدن هزینه‌های زیاد و مشکلات دیگر، از سرعت نقل و انتقالات ارزی هم کاسته می شود.

ایران چه مسئله ای با سوئیفت دارد؟
درست از زمان شروع تحریم ها بر علیه کشور ایران، سوئیفت نیز ایرانیان را تحریم کرد. به طوری که تمامی قرارداد های دوطرفه بین بانک های داخلی و خارجی انجام شده بود تا پروسه های کارگزاری بانک از طریق آنها انجام شود معلق شد و با کلا لغو گردید.

راه کاری که ایران برای انتقال ارزها به بیرون از کشور داشت این بود که ارزها را به موسسات مالی چین ارسال کند. در کشور چین نیز مجدد این انتقال به کشور مورد نظر از طریق افرادی مطمئن انجام می شد. این پروسه باعث می شد بین هشت تا پانزده درصد کارمزد و سود را بانک در چین برداشت نماید و سپس باقی کارها را به انجام می رساند. این راهکار موقت، باعث ایجاد خسارت زیاد و هزینه های بسیاری می شد.

بعد از توافقات برجام، تحریم های سوئیفت هم از میان رفت. اما هنوز هم شرایط مانند گذشته است و بسیاری از بانک های خارجی برحسب تجربه های گذشته از شکستن قواعد تحریم ها و تبعات ناشی از آن، درحال حاضر جرأت نمی کنند وارد قراردادهای کارگزاری و اجرای آنها شوند. این که این شرایط تا چه زمانی به طول انجامد و کدام بانک ها این همکاری را با ایران آغاز کنند در حال حاضر روشن نیست.

اولین هدفی که گروه سوئیفت مدنظر داشت راه حلی بود که به وسیله آن سیستمی یک دست و استاندارد در سطح جهان برای مبادله های مالی ایجاد نماید و راه های انتقال و تبادل غیر استاندارد قدیمی و یا حتی تلکس را از میان بردارد.

اکنون حدود 7000 موسسه مالی در حدود دویست کشور در جهان عضو این شبکه هستند. تنها در سال دوهزار و یک میلادی از این روش ، بیشتر از یک و نیم بیلیون انتقال پیام انجام شد. بلژیک مرکز اصلی استقرار سوئیفت است و مطابق قانون این کشور اقدام می نماید و دیگر کشورها مانند انگلیس، هلند، آمریکا پشتیبان این شبکه هستند.

در چه سالی ایران عضو سوئیفت شد ؟
در ابتدای سال شصت و چهار شمسی، از سوی بانک مرکزی کارشناسانی موضوع عضویت بانک ها را در شبکه سوئیفت بررسی کردند، اما به جهت شروع جنگ و مسائل ناشی از آن، این موضوع معوق ماند. حدود پنج سال بعد از آن و در سال شصت و نه و مصادف با اتمام جنگ، هیاتی از سوی بانک مرکزی ماموریت یافت تا با هماهنگی های لازم برای عضویت در سوئیفت اقدام شود.

مدت زمانی برای بررسی این درخواست نیاز بود اما در پایان سال هفتاد شمسی درخواست عضویت سیستم بانکی کشور ایران، با هماهنگی بانک های تجاری در شبکه سوئیفت پذیرفته شد. در ابتدای سال بعد، سه شرط عضویت به سوئیفت ارسال شد که طی آن عضویت بانک های مرکزی، صادرات، ملت، سپه و تجارت مورد پذیرش قرار گرفت.

تحریم سوئیفت ایران در سال ۱۳۹۰
درست با زیاد شدن اختلافات بر سر مسائل هسته ای، در اواخر سال نود شمسی و مطابق تحریم های اروپایی ایجاد شده، سیستم سوئیفت بانک مرکزی توقف یافت. این تحریم ها نتوانست تبادلات مالی بانک های ایرانی را با دنیا قطع کند اما ایران را بابت عملیات های بانکی و ارزی خود دچار زیان جبران ناپذیری نمود.

در این میان تعدادی از بانک های تحریم شده از خدمات شبکه سوئیفت، با استفاده از اجاره نمودن خطوط تلفنی از کشورهای امارات، ترکیه و یا چین، نقل و انتقالات را انجام دادند و یا مطابق دستور دادستانی کشور ترکیه، بانک هایی که تحریم نشده بودند بعنوان واسط عمل کردند. اما تمامی این ها کار را بسیار آهسته و با هزینه بسیار پیش می برد.

زمانی که پیام های ارسال شده در کشوری زیاد باشد سوئیفت در آن کشور سایت تاسیس می نماید. اگر حجم پیام ها اندک باشد از سایت کشور های مجاور استفاده خواهد شد. به همین علت است که باید هر چه سریع تر توسعه سوئیفت در ایران صورت پذیرد. سایت سوئیفت باید زیر نظر مرکز عملیاتی سوئیفت باشد که یکی از آن ها در هلند و دیگری در ایالات متحده امریکا قرار دارد. بسته به موقعیت کشور ها یکی از این دو مرکزبه عنوان مرکز عملیاتی برای آن سایت خواهد بود. دلیل آن که دو مرکز در دنیا برای سوئیفت قرار گرفته است این است اگر به هر دلیلی یکی از آن ها از کار بیفتد دیگری پوشش مناسب را داشته باشد.

کاربران وظیفه دارند پیام خود را به سیستم سوئیفت برسانند. بعد از آن مسئولیت صحت و سلامت پیام برای رساندن به کشور مقصد به عهده سیستم سوئیفت می باشد.

انتقالات پیام ها به وسیله خط تلفن ثابت به همراه یک مودم خواهد بود به جهت امنیت بیشتر و مواقع اضطرار، کاربران

موظف هستند یک تلفن دیگر را برای پشتیبانی معرفی نمایند.

منبع خبر:سایت خبری 20پیمنت